Η «Ιχθυόεσσα» του Ομήρου

2013-06-24 23:06

      Η ιστορία της Ικαρίας χάνεται πίσω στον χρόνο. Κατοικείται από τα πολύ αρχαία χρόνια αδιάλειπτα αν και σε κάποιες φάσεις εξαιτίας κυρίως των πειρατικών επιδρομών οι κάτοικοι έμειναν πολύ λίγοι και το νησί κινδύνεψε να ερημώσει. Οι αρχαίες ονομασίες του νησιού ήταν Μάκρη και Δολίχη για το μήκος του και Ιχθυόεσσα όπως το κατονομάζει ο Ομηρος για τα άφθονα ψάρια στο πέλαγος που το περιβρέχει. Το όνομα Ικαρία το πήρε από τον μυθικό ήρωα Ίκαρο, γιός του Δαιδάλου. Αφού διέφυγε με τον πατέρα του με τεχνητές φτερούγες από το Λαβύρινθο του Μίνωα, κατέπεσε και πνίγηκε από απερισκεψία του στο πέλαγος, το οποίο ονομάστηκε "Ικάριο Πέλαγος" και το νησί Ικαρία

        Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. η Ικαρία κάθε άλλο παρά άγνωστη ήταν ανάμεσα στους άνδρες της στρατιάς του Αλεξάνδρου. Τα μέλη της μακεδονικής αριστοκρατίας είχαν διαβάσει το βιβλίο για την ιστορία της Μιλήτου που είχε γράψει ένας από τους δασκάλους του Αλεξάνδρου, ο Αναξιμένης ο Λαμψακηνός, στο οποίο εξιστορούσε με λεπτομέρειες πως οι Μιλήσιοι ίδρυσαν τις πρώτες αποικίες τους και την Ικαρία.

        Κατά σειρά η Ικαρία κατακτήθηκε τον 13ο αιώνα από τους Φράγκους, τους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου και τέλος από τους Τούρκους. Το νησί δοκιμάστηκε κατά την διάρκεια των διαφωνιών των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Την κυριάρχησε κατ’ αρχάς ο Πτολεμαίος ο Α και μετά μπήκε κάτω από τις διαταγές του Δημητρίου του Πολιορκητή και του Αντιόχου αντίστοιχα, για να κατακυρωθεί στο βασίλειο της Περγάμου. Στην συνέχεια, ο Ατταλός στην διαθήκη του, ενέταξε την Ικαρία στην Ρώμη το 133 π.Χ. Το 1283μ.Χ. η Ικαρία κατελήφθη από την Μαόνα, αφού προηγουμένως νίκησε τους κατοίκους της στο κάστρο του Κοσκινά. Το 1362μ.Χ. με συμβολαιογραφική πράξη, το νησί περιήλθε στην κυριότητα του Γενουαίου Φραγκίσκου Αρράντζιου ο οποίος στη συνέχεια άφησε το νησί στους κληρονόμους του Ραφαήλ του Α, Φραγκίσκου Β, Βαρνάβα και Ραφαήλ Β, που διοικούσαν την Ικαρία ως άρχοντες και κόμιτες μέχρι  το 1481 μ.Χ. οπότε εγκατέλειψαν το νησί λόγω της δράσης των πειρατών.  Το νησί είχε τρομακτικές απώλειες σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τη Γερμανική και Ιταλική Κατοχή. Δεν υπάρχουν ακριβή νούμερα ως προς το πόσοι άνθρωποι λιμοκτόνησαν, αλλά στο χωριό Καραβόσταμο πάνω από 100 άτομα πέθαναν από ασιτία. 

        Πρώτοι κάτοικοι της Ικαρίας θεωρούνται οι Μιλήσιοι το 750 π.Χ, που ίδρυσαν εκεί τρείς πόλεις, την Οινόη, τα Θέρμα ή Θέρμες και το Δράκανο. Στην κλασική εποχή η Ικαρία γνώρισε μεγάλη ακμή και ανέδειξε το συγγραφέα Επαρχίδη, το γλύπτη Τιμοκλή και την εταίρα Τίμεσσα, που ήταν ονομαστή όχι μόνο για την ομορφιά της αλλά και για τη σοφία της. Στην εποχή των Μακεδόνων, οι τρείς πόλεις ενώθηκαν και αποτέλεσαν το «Κοινόν των Ίκαρων». Από το 1191 εώς το 1333 είχαν την Ικαρία οι Βενετοί Βεγιασιάνοι και από το 1333 εώς το 1475 οι κόμητες της Αραγκώνας, οι Ιουστινιανοί, οι Βενετοί και οι Γενουάτες. Το 1567 κατέλαβε την Ικαρία ο σουλτάνος Σελήμ Β΄και έδωσε στο νησί καθεστώς αυτονομίας. Στο διάστημα όλης της Τουρκοκρατίας το νησί είχε γνήσιο δημοκρατικό πολίτευμα. Αυτό όμως δεν εμπόδισε τους κατοίκους που στο 1821 ήταν 5000 ψυχές, να σηκώσουν πρόθυμα τη σημαία της επανάστασης, αφού πρώτα απομάκρυναν τον αγά του νησιού Χαλήλ Καραμπουρνιώτη. Η αυτονομία της Ικαρίας δεν καταλύθηκε και μετά την επανάσταση. Τέλος στις 17 Ιουλίου 1912 το νησί επαναστάτησε και ανακηρύχθηκε μόνο του "Ελεύθερη Πολιτεία" με δικο της στρατό, αστυνομία, σημαία και Εθνικό Ύμνο. Η Πολιτεία εκείνη είχε τόσο ολοκληρωτικές ανεξάρτητες λειτουργίες, ώστε τύπωσε στα λιθογραφεία Στάγγελ της Αθήνας, ακόμα και ιδιαίτερα γραμματόσημα.

        Μεγάλο ρόλο έπαιξε  το μεταλλείο του Αγίου Κηρύκου. Τη νύχτα της 16ης προς 17η Ιούλη του 1912, η περιοχή του μεταλλείου έγινε το πεδίο δράσης της Ικαριακής Επανάστασης. Οι επαναστάτες είχαν οχυρωθεί σε τέσσερα σημεία: στον Βούνιο, στη Μεσακτή, στο δρόμο προς τον Κουντουμά και πάνω από το Δημοτικό Σχολείο. Σε όλες αυτές τις περιοχές υπάρχουν πύργοι, στοές και σωροί μεταλλεύματος και ήταν χώροι οικείοι στους μεταλλωρύχους-επαναστάτες. Γνωστή στους ντόπιους που περιγράφει την επανάσταση είναι η Λαϊκή ρίμα της Ικαριακής Επανάστασης από το συγγραφέα Χ. Παμφίλη.  {Αστραποβρόντι τουφεκιού και δυναμίτη σμάρος εγέμισε τον ουρανό, που δεν τολμά, ο χάρος να πλησιάσει το νησί. Και σαν επήρε φώκο το βαρελάκι ο ταραμάς, Θέλω στ' αυτιά μου στόκο! Θεέ! πώς δεν εβούλιαξε ο κόσμος απ' το βρόντο! Θαρρούσες πως οι κεραυνοί κτυπιούνταν μεσ' το λόγγο. Θαρρούσες πως ο ουρανός επλάκωσε το Βούνιο κι ο βούνιος πως εγύρευε η Γη να σπάσει σαν καρπούζ}. 

        Στις 4 Νοέμβρη 1912 η Ικαρία μαζί με τις Κορσιές (Φούρνους), υποδέχθηκε τα πρώτα ελληνικά στρατιωτικά τμήματα και τότε κηρύχθηκε η ένωση με την Ελλάδα.  Στις αρχές του Α μ.χ αιώνα το νησί ήταν ακατοίκητο και χρησίμευε στους πειρατές σαν καταφύγιο, ενώ στη βυζαντινή περίοδο χρησίμευε σαν τόπος εξορίας για τους ανεπιθύμητους στρατηγούς και αξιωματούχους. Μέχρι σήμερα η Ικαρία ονομάζεται Κόκκινο Νησί ή Κόκκινος Βράχος, εξαιτίας των αριστερών πεποιθήσεων των κατοίκων. Η ποιότητα ζωής βελτιώθηκε σημαντικά μετά το 1960 όταν η Ελληνική Κυβέρνηση ξεκίνησε να επενδύει στην υποδομή των νησιών προκειμένου να προωθηθεί ο τουρισμός. Ακόμα και τώρα όμως, η Ικαρία θεωρείται από τα "ξεχασμένα" νησιά και οι ντόπιοι βασίζονται στα έσοδα που έχουν από τις διάφορες εκδηλώσεις (πανηγύρια) για τη βελτίωση της τοπικής υποδομής. Είναι χαρακτηριστική η έλλειψη σε έργα λόγω της βραχώδους και απότομης μορφολογίας που τα καθιστά πολυδάπανα

 Γεώργιος Σπανός.jpg (45828)
Γραμματόσημο Ικαρίας.jpg (130547)
Ικαριακή Επανάσταση 1912.jpg (93998)
Ιστορικός Χάρτης.jpg (120010)
Οπλαρχηγοί Ικαριακής Επανάστασης 1912.jpg (72271)
Σημαία Ικαρίας.jpg (58845)
Ύψωση Ικαριακής Σημαίας μετά την Επανάσταση.jpg (85960)